GENÇ BAŞKENTİN SOSYAL MERKEZİ YENİŞEHİR

1950'lerde Kızılay Meydanı

Türkiye'nin Başkenti Ankara, Ankara'nın yeni ekonomik ve sosyal merkezi ise İzmir Caddesi, Sakarya Caddesi, Yüksel Caddesi, karanfil Sokak ve diğerlerini içine alan Kızılay Meydanıdır. Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren önemli bir konum kazanan Kızılay, yıllar içinde pek çok kez dönüşüm geçirse de Başkent'in merkezi olma özelliğini hiç yitirmedi.

Cumhuriyet'in ilk yıllarında Sıhhiye'de 150 hektarlık bir alanın planlaması yapılır ve bazı bakanlıklar bu bölgeye yerleştirilir. Yenişehir bölgesi yapılaşmaya başlar. 1920’lerden itibaren bahçeli evler inşa edilir. Yenişehir’de yeni yaşam biçiminin temsil edildiği en önemli mekân, bir park olarak düzenlenen Havuzbaşı'dır.

Kızılay Binası ve Havuzbaşı

Yenişehir Havuzbaşı

Ortasında Barok bir heykel grubunun taşıdığı çanaktan sular dökülen bir havuz vardır. Meydana adını veren bu havuzun yer aldığı alanda gezilmekte, oturulmakta ve konserler izlenmektedir. Havuzbaşı'nın açıldığı büyük meydan, 1927 yılında Kurtuluş Meydanı adını alır. Meydanın günümüzdeki adı ise 1929 yılında inşa edilen Kızılay Genel Merkezi binasından gelir. Bina yapıldıktan sonra, Havuzbaşı bölgesi Kızılay Parkı, meydan Kızılay Meydanı, Yenişehir ise Kızılay olarak anılmaya başlar.

Ulus Meydanı’nın resmi kimliğinin aksine sivil kullanımlar için düzenlenmiş olan Havuzbaşı’nın Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle Yeni Ankaralılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Atatürk Bulvarı’nda yürüyüş yapan kentlilerin Havuzbaşı’nda dinlenmelerinin haber ve fotoğrafları dönemin günlük gazetelerinde sıkça yer almaktadır.

1950'lerde Ankara Güven Park

Kızılay Genel Müdürlüğü’nün yapılmasının ardından küçülerek Kızılay Parkı adını alan bu alanda Riyaseti -Cumhur Bandosu’nun 1929 yılından başlayarak verdiği akşam konserleri Ankaralılar tarafından yoğun ilgiyle karşılanmaktadır.

Yenişehir; Kızılay Parkı’nın yanı sıra geniş kaldırımları, ağaçları ve kafeleriyle Atatürk Bulvarı’nda, özellikle Yenişehir’de oturan bürokrat ve Yeni Ankaralılar için en gözde kamusal mekânlardandır. Yenişehir sakinlerinin en belirgin etkinliği iş çıkış saatlerinde Bulvar boyunca yürüyüş yapmak, kafelerde veya Kızılay Parkı’nda dinlenmektir. Yayalara ve bisikletlilere ayrılmış gezinti yolu ile Bulvar’a eklemlenen Güvenpark ise Bulvar’ın kamusal mekân özelliğini güçlendiren önemli bir açık alandır.

Kızılay’da yaya akslarının kesişim noktasında Güven Anıtı ile simgesel bir vurguyla tasarlanan park ile bakanlıkların  yapımına 1930’lu yıllarda başlanmıştır. Güvenpark bir yandan kent içinde konut dokusu ile devlet yapıları arasında bir geçiş sağlamak, bir yandan da Kızılay Parkı ile özelleşmiş bir yeşil alan oluşturabilmek düşüncesi ile kurgulanmıştır. Kızılay Ankara’nın modern ve yeni yaşamında kültürel etkinlikleri ve mekânları ile süreç içinde öne çıkmaya başlamıştır.

1939 yılında Soysal Apartmanı’nda açılan Ulus Sineması, kentin Yenişehir’de açılan ilk sinemasıdır. Işık sistemi, sıcak ve soğuk hava tesisatı gibi birçok yeniliği barındıran sinemada dönemin en beğenilen yabancı filmlerini izlemek mümkündür. Ulus Sineması’nın açılışı Ankara’da kültürel etkinliklerin Ulus’tan Kızılay’a kayması sürecini de başlatmıştır.

Yenişehir Zafer Meydabı

1943 yılında açılan Ankara Sineması’nın ise 1960’lı yıllara dek indirimli biletleri nedeniyle özellikle üniversite öğrencileri tarafından tercih edildiği bilinmektedir. 1949 yılında açılan Büyük Sinema ise Ankara’nın en önemli protokol mekânlarından birisi olmuştur. Ünlü film yıldızlarının galalara katıldığı, yerleri kırmızı halı ile kaplı, özel localara sahip 1600 kişilik bu sinemada ayrıca konserler ve toplantılar da yapılmakta, sinemanın üst katında bir madam tarafından işletilen bir de pastane yer almaktadır.

Büyük Sinema 1950’li ve 1960’lı yıllarda sahne üstündeki “Halay Çekenler” panosu ve fuayesinin asma kat konsollarını çepeçevre dolaşan yağlı boya resim dizisi ile Ankara seyircisini, Turgut Zaim’in stilize, büyülü dünyasında bir miktar da olsa yaşatmayı başarmıştır.

Ankara’nın yüksek sosyetesi için vazgeçilmez iki gece kulübünden birisi de yine Kızılay’da yer almaktadır. Şimdiki Soysal’ın olduğu yerde bulunan binanın bodrum katındaki Süreyya Gazinosu; nezih, popüler ve güzel tefriş edilmiş bir mekândır. 1942 yılında açılan ve 1963 yılına dek hizmet veren mekâna ancak özel kıyafetlerle girilebilmektedir.

Ankara Yenişehir 1928

Kızılay’daki Bulvar’da geçen hareketli yaşamı desteklemek üzere çok sayıda pastane de bulunmaktadır. Eski adıyla Uçar Sokak olan İzmir Caddesi’ne girerken solda Kutlu ve sağda Özen Pastaneleri bunlardan en önemlileridir. Özen’in salt pastane işlevinde olmasına karşın, Kutlu daha iddialıdır. Oldukça şık döşenmiş bu mekânda akşamları 16.30-18.30 saatleri arasında viyolonsel ve piyano eşliğinde oda müziği yapılmakta, hafif batı müziği çalınmaktadır. Daha çok çiftlerin geldiği, müzik dinlenilen bir mekân olan Kutlu’da ayrıca ayda bir şiir ve edebiyat matineleri düzenlenmekte, Ahmet Muhip, Cahit Sıtkı, Nurullah Ataç ve Ahmet Kutsi Tecer’in katıldığı edebiyat tartışmaları yapılmaktadır.

Bir başkaydı Ankara’nın Yenişehir semti…