 |
| 1950'lerde Kızılay Meydanı |
Türkiye'nin Başkenti Ankara, Ankara'nın yeni ekonomik ve sosyal merkezi ise İzmir Caddesi, Sakarya Caddesi, Yüksel Caddesi, karanfil Sokak ve diğerlerini içine alan Kızılay Meydanıdır. Cumhuriyet'in ilk yıllarından itibaren önemli bir konum kazanan Kızılay, yıllar içinde pek çok kez dönüşüm geçirse de Başkent'in merkezi olma özelliğini hiç yitirmedi.
Cumhuriyet'in ilk yıllarında Sıhhiye'de 150 hektarlık bir
alanın planlaması yapılır ve bazı bakanlıklar bu bölgeye yerleştirilir.
Yenişehir bölgesi yapılaşmaya başlar. 1920’lerden itibaren bahçeli evler inşa
edilir. Yenişehir’de yeni yaşam biçiminin temsil edildiği en önemli mekân, bir
park olarak düzenlenen Havuzbaşı'dır.
 |
| Kızılay Binası ve Havuzbaşı |
 |
| Yenişehir Havuzbaşı |
Ortasında Barok bir heykel grubunun taşıdığı çanaktan sular
dökülen bir havuz vardır. Meydana adını veren bu havuzun yer aldığı alanda
gezilmekte, oturulmakta ve konserler izlenmektedir. Havuzbaşı'nın açıldığı
büyük meydan, 1927 yılında Kurtuluş Meydanı adını alır. Meydanın günümüzdeki
adı ise 1929 yılında inşa edilen Kızılay Genel Merkezi binasından gelir. Bina yapıldıktan
sonra, Havuzbaşı bölgesi Kızılay Parkı, meydan Kızılay Meydanı, Yenişehir ise
Kızılay olarak anılmaya başlar.
Ulus Meydanı’nın resmi kimliğinin aksine sivil kullanımlar
için düzenlenmiş olan Havuzbaşı’nın Cumhuriyetin ilk yıllarında özellikle Yeni
Ankaralılar tarafından yoğun olarak kullanılmaktadır. Atatürk Bulvarı’nda
yürüyüş yapan kentlilerin Havuzbaşı’nda dinlenmelerinin haber ve fotoğrafları
dönemin günlük gazetelerinde sıkça yer almaktadır.
 |
| 1950'lerde Ankara Güven Park |
Kızılay Genel Müdürlüğü’nün yapılmasının ardından küçülerek
Kızılay Parkı adını alan bu alanda Riyaseti -Cumhur Bandosu’nun 1929 yılından
başlayarak verdiği akşam konserleri Ankaralılar tarafından yoğun ilgiyle
karşılanmaktadır.
Yenişehir; Kızılay Parkı’nın yanı sıra geniş kaldırımları,
ağaçları ve kafeleriyle Atatürk Bulvarı’nda, özellikle Yenişehir’de oturan
bürokrat ve Yeni Ankaralılar için en gözde kamusal mekânlardandır. Yenişehir
sakinlerinin en belirgin etkinliği iş çıkış saatlerinde Bulvar boyunca yürüyüş
yapmak, kafelerde veya Kızılay Parkı’nda dinlenmektir. Yayalara ve
bisikletlilere ayrılmış gezinti yolu ile Bulvar’a eklemlenen Güvenpark ise
Bulvar’ın kamusal mekân özelliğini güçlendiren önemli bir açık alandır.
Kızılay’da yaya akslarının kesişim noktasında Güven Anıtı
ile simgesel bir vurguyla tasarlanan park ile bakanlıkların yapımına 1930’lu yıllarda başlanmıştır.
Güvenpark bir yandan kent içinde konut dokusu ile devlet yapıları arasında bir
geçiş sağlamak, bir yandan da Kızılay Parkı ile özelleşmiş bir yeşil alan
oluşturabilmek düşüncesi ile kurgulanmıştır. Kızılay Ankara’nın modern ve yeni
yaşamında kültürel etkinlikleri ve mekânları ile süreç içinde öne çıkmaya
başlamıştır.
1939 yılında Soysal Apartmanı’nda açılan Ulus Sineması,
kentin Yenişehir’de açılan ilk sinemasıdır. Işık sistemi, sıcak ve soğuk hava
tesisatı gibi birçok yeniliği barındıran sinemada dönemin en beğenilen yabancı
filmlerini izlemek mümkündür. Ulus Sineması’nın açılışı Ankara’da kültürel
etkinliklerin Ulus’tan Kızılay’a kayması sürecini de başlatmıştır.
 |
| Yenişehir Zafer Meydabı |
1943 yılında açılan Ankara Sineması’nın ise 1960’lı yıllara
dek indirimli biletleri nedeniyle özellikle üniversite öğrencileri tarafından
tercih edildiği bilinmektedir. 1949 yılında açılan Büyük Sinema ise Ankara’nın
en önemli protokol mekânlarından birisi olmuştur. Ünlü film yıldızlarının
galalara katıldığı, yerleri kırmızı halı ile kaplı, özel localara sahip 1600
kişilik bu sinemada ayrıca konserler ve toplantılar da yapılmakta, sinemanın
üst katında bir madam tarafından işletilen bir de pastane yer almaktadır.
Büyük Sinema 1950’li ve 1960’lı yıllarda sahne üstündeki
“Halay Çekenler” panosu ve fuayesinin asma kat konsollarını çepeçevre dolaşan
yağlı boya resim dizisi ile Ankara seyircisini, Turgut Zaim’in stilize, büyülü
dünyasında bir miktar da olsa yaşatmayı başarmıştır.
Ankara’nın yüksek sosyetesi için vazgeçilmez iki gece
kulübünden birisi de yine Kızılay’da yer almaktadır. Şimdiki Soysal’ın olduğu
yerde bulunan binanın bodrum katındaki Süreyya Gazinosu; nezih, popüler ve
güzel tefriş edilmiş bir mekândır. 1942 yılında açılan ve 1963 yılına dek
hizmet veren mekâna ancak özel kıyafetlerle girilebilmektedir.
 |
| Ankara Yenişehir 1928 |
Kızılay’daki Bulvar’da geçen hareketli yaşamı desteklemek
üzere çok sayıda pastane de bulunmaktadır. Eski adıyla Uçar Sokak olan İzmir
Caddesi’ne girerken solda Kutlu ve sağda Özen Pastaneleri bunlardan en
önemlileridir. Özen’in salt pastane işlevinde olmasına karşın, Kutlu daha
iddialıdır. Oldukça şık döşenmiş bu mekânda akşamları 16.30-18.30 saatleri
arasında viyolonsel ve piyano eşliğinde oda müziği yapılmakta, hafif batı
müziği çalınmaktadır. Daha çok çiftlerin geldiği, müzik dinlenilen bir mekân
olan Kutlu’da ayrıca ayda bir şiir ve edebiyat matineleri düzenlenmekte, Ahmet
Muhip, Cahit Sıtkı, Nurullah Ataç ve Ahmet Kutsi Tecer’in katıldığı edebiyat
tartışmaları yapılmaktadır.
Bir başkaydı Ankara’nın Yenişehir semti…
